تشکیل افعال مرکب فارسی از منظر دستور شناختی
نویسندگان
چکیده
نحوة تشکیل فعل مرکب فارسی تاکنون کمتر مورد توجه زبان شناسان قرار گرفته است. هدف این مقاله قرار دادن اجزای فعل مرکب در بافت هایی زبانی است که تصورشان به مثابة عامل انگیزش تشکیل فعل مرکب موجّه به نظر می رسد. به عقیدة نگارندگان، افعال مرکب را می توان به طور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل فرایند انضمام دانست. در اینجا مفهوم موسّعی از انضمام مدّ نظر است که آن را باxi نشان می دهیم و در آن x شامل مقولات اسم، صفت و گروه حرف اضافه ای می شود. بر این اساس و با استفاده از برخی مفاهیم دستور شناختی می توان گفت که فعل مرکب از بند کامل اولیه ای نشأت می گیرد که در فرایند عبور از مسیر ترکیب، عنصر فعلی و یک عنصر غیر فعلی از آن انتخاب و به هم منضم می شوند. در این مسیرِ فرضی، گاهی موضوع فعل، حذف و متمم یا وابستة آن که برجستگی شناختی بیشتری دارد به فعل منضم می شود. در ادامة مقاله به بررسی فعلهای مرکب ساخته شده با پرکاربرترین همکرد فارسی یعنی کردن می پردازیم و نشان می دهیم که متناظر با معانی مختلف فعل کردن در مقام فعل سنگین، مانند «انجام دادن» و «ساختن»، مسیرهای مختلفی برای تشکیل دسته های مختلف فعل مرکب با این همکرد قابل ترسیم است. به علاوه هر فعل مرکب، طرحواره ای ساختی در اختیار گویشوران قرار می دهد که جوازبخش فعل های مرکب جدیدی با همان فعل سبک خواهد بود.
منابع مشابه
بررسی معنایی افعال مرکب اندامبنیاد در زبان فارسی: رویکردی شناختی
رویی شناختییی در دهة 1970 جوانه زد، شامل چندین نظرییی برخوردارند. معنیشناسانِ شناختی، همچون لیی و مفاهیم را ازطرییریِ طرحوارههای تصورییر میین تجسم ذهنی در ساختهای زبانییشود. با بررسییاد در زبان فارسیی نگرش دبیرمقدم (1384) گردآوری شدهاند، چنین به نظر مییییری طرحوارههای تصوری قابل تأیید است، و در واقع، میتوان عامل اصلییری طرحوارههای تصوری را «هستة معناییییشناسی شناختی در توجیه معنایی تم...
متن کاملمجهول سازی افعال مرکب فارسی از منظر معنایی و نظریة معنی شناسی مفهومی
این پژوهش کوششی است برای بررسی انواع روشهای مجهولسازی فعلهای مرکب زبان فارسی و معرفی نظریة معنایی جکندوف، یعنی آنچه «نظریة معنیشناسی مفهومی» نامیده میشود. معرفی این نظریة معنیشناختی، به این دلیل است که مبانی آن به محک دادههای زبان فارسی سپرده شود تا معلوم شود آیا این نظریه، چنانکه پیشنهاددهندة آن ادعا میکند، جهانی است و از عهدة تبیین دادههای زبان فارسی برمیآید یا خیر. به این منظور، رفتار معنایی...
متن کاملمجهول سازی افعال مرکب فارسی از منظر معنایی و نظریه معنی شناسی مفهومی
این پژوهش کوششی است برای بررسی انواع روشهای مجهولسازی فعلهای مرکب زبان فارسی و معرفی نظریه معنایی جکندوف، یعنی آنچه «نظریه معنیشناسی مفهومی» نامیده میشود. معرفی این نظریه معنیشناختی، به این دلیل است که مبانی آن به محک دادههای زبان فارسی سپرده شود تا معلوم شود آیا این نظریه، چنانکه پیشنهاددهنده آن ادعا میکند، جهانی است و از عهده تبیین دادههای زبان فارسی برمیآید یا خیر. به این منظور، رفتار معنایی...
متن کاملساختار تصویر در شعر معاصر از منظر دستور زبان فارسی
همان‌قدر که ایجاد ارتباط میان اشیاء و پدیده‌ها در تازگی و اهمیت تصویر اهمیت دارد، به همان میزان انتخاب ساختاری برای بیان این ارتباط‌ها نیز مهم است و چه بسا تصویری کهنه و تکراری با استفاده از ساختار زبانی تازه، روحی تازه بپذیرد. هدف این مقاله بررسی انواع ساختارهای دستوری است که شاعران معاصر برای نشان دادن ارتباط‌های تصویری استفاده کرده‌اند. مقصود از این بررسی نشان دادن آن است که شاعر خلاقانه از ...
متن کاملساخت اضافه در زبان فارسی از منظر دستور ساخت گلدبرگ
دستور ساخت گلدبرگ یکی از رویکردهای مطرح در زبانشناسی شناختی است که در آن ساخت به عنوان واحد اصلی زبان قلمداد میشود. مقاله حاضر در صدد است تا با تکیه بر مبانی و اصول مطرح در این دستوربه بررسی و تحلیل انواع ساختهای اضافه در زبان فارسی بپردازد. از این رهگذر، در مقاله حاضر این دستور مبنای تحلیل و مطالعه قرار گرفته است. سه هزار نمونه ساخت اضافه به طور تصادفی از ده شماره روزنامه جامجم استخراج ش...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
جستارهای زبانیناشر: دانشگاه تربیت مدرس
ISSN 2322-3081
دوره
شماره مقالات آماده انتشار 2015
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023